Kryetarja e Kuvendit Vjosa Osmani, në Ditën Ndërkombëtare e Personave me Aftësi të Kufizuara, ka thënë se Kosova ka bërë shumë pak për t’i garantuar atyre hapësirë dhe mundësi të barabarta.

“Mundësitë e barabarta në arsim, hapësirat shkollore për lëvizje pa pengesa, qasja e lehtë në çdo hapësirë publike dhe private, transporti publik i përshtatshëm, asistenca individuale, punësimi, programe mediatike dhe kurikula adekuate shkollore – jetë jashtë stigmës, janë vetëm disa nga të drejtat që kemi akoma shumë punë për të bërë për t’iu garantuar personave me nevoja të veçanta në Republikën tonë.

“Sfidat me të cilat ballafaqohen personat me aftësi të kufizuara nuk janë pasqyrim i nevojave, por janë reflektim i dështimit tonë si shoqëri për t’iu siguruar atyre mundësi të barabarta. Dita Ndërkombëtare e Personave me Aftësi të Kufizuara shënohet çdo vit më 3 dhjetor për të promovuar pjesëmarrjen e plotë dhe të barabartë të personave me nevoja të veçanta dhe për të ndërmarrë veprime për përfshirjen e tyre në të gjitha aspektet e shoqërisë dhe aspektet zhvillimore”.

Ajo ka thënë se Kosova ka bërë shumë pak për t’i garantuar personave me aftësi të kufizuara një jetë të dinjitetshme.

“Kjo është një ditë për të reflektuar sa punë kemi bërë ne si Kuvend, por mbi të gjitha sa i ka zbatuar ekzekutivi ato që i kemi votuar ne. Kjo është ditë për të vlerësuar gjendjen reale e personave me nevoja të veçanta në Kosovë, por mbi të gjitha është një ditë për të kuptuar se sa jemi dëshmuar ne si shoqëri të gatshëm për t’i përfshirë në të gjitha organizimet, planifikimet dhe proceset në vend”.

“Sot më 3 dhjetor mesazhi shumë i qartë për të gjithë ne këtu është që kemi bërë pak, jashtëzakonisht shumë pak për t’iu garantuar një jetë të dinjitetshme këtij komuniteti në vendin tonë dhe ndryshe nga çdo komunitet tjetër aftësia e kufizuar tejkalon të gjitha identitetet, gjininë, racën, klasën socio-ekonomike, fenë dhe kombësinë. Çdo çështje dhe politikë prek jetën e njerëzve me aftësi të kufizuara, shpesh në margjina shumë më të mëdha sesa grupet e tjera. Sidomos këtë vit, problemet e pandemisë po prekin në mënyrë disproporcionale personat me nevoja të veçanta përfshirë këtu sfidat e qasjes në kujdesin shëndetësor, impakti në shëndet, qsasja në arsim dhe papunësia tepër e lartë”.

Osmani ka deklaruar se në Kosovë nuk ka të dhëna të sakta se sa persona me aftësi të kufizuar jetojnë, duke shtuar se kjo ndikon edhe në krijimin e politikave dedikuar atyre.

“Fatkeqësisht ne edhe sot e kësaj dite nuk kemi të dhëna të sakta se sa persona me aftësi të kufizuara jetojnë në Kosovë. Kjo është konfirmim i faktit që ne nuk po i zbatojmë ligjet që i kemi miratuar vetë. Është kaq e thjeshtë – Kosova s’e ka marrë mundin as të evidentojë numrin e personave me nevoja të veçanta në mënyrë që të angazhohemi në përpilimin dhe dizajnimin e politikave të targetuara mirë. Pa statistika nuk ka dhe nuk mund të ketë politika të mirëfillta. Çdo dokument strategjie dhe plan aksional që mund të ekzistojë në këtë fushë mbetet vetëm dokument i shkruar dhe rrallë herë ose aspak i implementueshëm në praktikë dhe kjo është e pafalshme”.

Ajo e ka përmendur edhe faktin se shumë pak fëmijë me aftësi të kufizuara vijojnë mësimin e rregullt, derisa ka shtuar se edhe ata që shkojnë në shkolla publike kanë shumë pengesa.

“Është e pafalshme që përafërsisht vetëm 10 përqind e fëmijëve me aftësi të kufizuara vijojnë mësimin në shkolla publike, ndërkaq pothuajse 90 përqind e tyre kanë mbetur jashtë shkollave. Dua ta rikujtoj atë që e kemi thënë shpesh që arsimi lidhet ngushtë me vende më të mira pune, jetë të dinjitetshme, siguri sociale dhe ekonomike dhe mundësi për pjesëmarrje të plotë në shoqëri”.

“Nëse këta 38,000 fëmijë nuk janë në shkollë, ne dhe vetëm ne po ua mohojmë atyre mundësinë për punësim, pavarësim, integrim, jetë të dinjitetshme, shkollim dhe punësim me dinjitet. Është e pafalshme që kur fëmijët me nevoja të veçanta e kanë fatin ta ndjekin mësimin në shkollë ata vazhdojnë të jenë të kufizuar në hapësirë, sepse kush nuk e ka marrë mundin t’iu sigurojë atyre një lift ose pjerrina që ata të kenë qasje në kabinete ose hapësira shkollore në katin e dytë”.

“Është e pafalshme që qoftë institucionet publike e private, në shkollë, spitale, firma avokature, universitet e pothuajse çdo ambient shohim shumë pak persona me nevoja të veçanta që kanë qasje”.

E para e Kuvendit e ka cituar të riun Riad Mehmeti që është me aftësi të kufizuara.

“Riad Mehmeti që sot është në mesin tonë, një kampion i kohëve tona, para pak kohësh na është drejtuar me këto fjalë: Nëse sot ju duket vështirë juve të qëndroni në karantinë paramendojeni se si ndihen krejt miqtë e mi me nevoja të veçanta që detyrohen të jetojnë kështu gjatë gjithë jetës së tyre – të mbyllur dhe të distancuar socialisht. Ma thoni si ju duket. Ta përsërisim pyetjen e Riadit secili prej nesh, sidomos ne që e përjetuam izolimin dyjavor, dhe ta themi se si na duket dhe ta ndjejmë përbrenda atë që e ndjejnë të gjithë personat me nevoja të veçanta gjatë gjithë jetës së tyre”.

“Thuhet që rreth 15 përqind e popullatës në botë ka ndonjë paaftësi qoftë fizike, mendore, intelektuale apo shqisore, por unë besoj se nuk ka njeri me aftësi të pakufizuara. Secili prej nesh i ka ato të kufizuara, prandaj ta kuptojmë këtë komunitet të njerëzve tanë, sepse deri tani i kemi dëgjuar shumë pak. Kemi zgjedhur izolimin e tyre në vend të integrimit, përjashtimin në vend të përfshirjes dhe heshtjen në vend të angazhimit të vërtetë në këtë drejtim”.

Osmani tha se është koha që të shohim mundësitë për të shndërruar aftësitë e kufizuara në aftësi të plota.

“Le të mos e shohim si kufizim, por potencial dhe mundësi që ata ofrojnë për të bërë gjërat ndryshe dhe shumë më mirë sesa që i kemi bërë deri tani. Personat me aftësi të kufizuara janë një aset i çmueshëm, potencial i jashtëzakonshëm dhe burim i zgjidhjeve dhe ideve që ne kemi aq shumë nevojë, si rreth shoqëror dhe tregu i punës në Kosovë”.

“Sot nuk po flasim për kampionë të veçantë dhe as viktima, sot po flasim për të gjithë ne – për secilin qytetar tonë, për ata që e meritojnë dhe e kemi obligim kushtetues dhe moral për t’iu ofruar vend, mundësi dhe hapësirë të barabarta”.